Waa hubaal ah – in fikradaheenu ay runtii leeyihiin awood ay ku saameeyaan natiijooyinkeena, xaqiiqadeena, iyo guulaha aan ka gaarayno nolosha.
Haddii aad ka fikirto fikrado wanaagsan, waxay kugu hagi doonaan dhinacyada wanaagsan nolosha. Dhanka kale, haddii aad ka fikirto fikradaha xun, waxay kugu hagi doonaan dhinacyada xun.
Si fudud, fikirka togan waa dabeecad shucuureed iyo maskaxeed oo diiradda saaraya nolosha dhinaceeda wanaagsan islamkaana sababaya filashada natiijooyin wanaagsan.Waayo waxaynu aaminsanahay in wax wanaagsan ay dhici doonaan hadaynu fikirkeena wanaajino dadaalkeenana ayanu ka marin dhalin karno.
Fikirka togan waxaa mudo badan ku dhaqmi jiray dallal badan.Hadaba awooda yididiilo waxaa sanado badan daraasadeeyay saynisyahano iyo cilmi-baarayaal, waxaana sii kordhaya cadeymaha taageeraya inuu fikirka togani saameyn ku leeyahay sidaad uguulaysan lahayd.
Sidee buu u shaqeeyaa fikirka togan?
Akhlaaqda Wanaagsani maaha Natiijadi Guusha ee Guusha ayaa ah Natiijadii Akhalaaqda Wanaagsan.
by khadra.A Siyad
Fikirka togan waa aragti ku salaysan in hab fikirkeenu goaamiyo shucuurteena,dabeecadeena iyo hab dhaqan keeno idil. Sidaa darted haddii fikirkeenu toganyahay, waxaan dareemi doonaa shucuur togan oo inoo horseeda inaan qaadno ficillo wanaagsan. Sida saxda ah ficilka wanagsanina wuxuu inoo horseedi doonaa natiijooyin wanaagsan.
Cilmiga sayniska ah ee ka dambeeya fekerka togan waxaa loo yaqaan “waxsii-sheegidda is-fulinta”. Tani waa fikradda ah in filashadeena ku saabsan xaalad ay saameyn ku yeelan karto natiijada. Tusaale ahaan, haddii aan fileyno inaan guuldarraysanayno, waxay u badan tahay inaynu quusanno ama isdhiibno intaan la bilaabin ka hor. Dhanka kale, haddii aan fileyno inaan guuleysano, waxay u badan tahay inaan dadaal badan la nimaadno oo aynu u dulqaadanno dhibaato kastoo inaga hortimaada.
Awooda Fikirka Toosan
Daraasaduhu waxay muujiyeen in dadka sida togan u fakara ay la kulmaan farxada iyo qanacsanaanta nolosha. Waxay sidoo kale aad ugu dhowdahay inay gaadhaan yoolalkooda oo ay ku raaxaystaan caafimaad wanaagsan. Waxaa jira faa’iidooyin badan oo laga helo fikirka togan, oo ay ka mid yihiin:
U adkaysiga oo kordhay. Dadka fakirka togan u saaxiibkaa ayaa ka adkeysi badan oo ka la qabsi badan kuwa sida xun u fakara. Dadka fakirka togan u saaxiibka ahi waxay awood u leeyihiin inay la qabsadaan oo u adkaystaan walaaca iyo dib u dhaca sababtoo ah waxay aaminsan yihiin inay ka gudbi karaan caqabad kasta.
Caafimaadka Jirka oo Hagaaga. Fikirka wanaagsan ayaa lala xiriiriyay caafimaad wanaagsan. Fikirka wanaagsan waxuu kor u qaadi karaa habka difaaca jirka, waxuuna yareyn karaa heerarka walbahaarka, cimriga qofkana wuu kordhiyaa.
Caafimaadka Maskaxda oo Wanaagsanaada. Fikirka togan wuxuu wanaajin karaa caafimaadka iyo fayoobidaada maskaxdaada. Waxaanu ka qayb qaataa dhimida welwelka iyo niyad-jabka, kordhinta farxadda, kuwaasoo kaa caawin kara la qabsiga diiqada.
Wanaajinta Cilaaqaadka. Fikirka wanaagsan wuxuu wanaajiyaa xiriirka indinka dhexeeya adiga iyo dadkalee kugu xeeran. Dadka rajada fog leh waxay aad ugu dhow yihiin inay yeeshaan xiriir dhammaystiran oo lagu qanco.
Waxqabadka Shaqo oo Wanaagsanaada. Fikirka wanaagsan wuxuu wanaajin karaa waxqabadkaaga shaqo. Shaqaalaha rajada fog leh waa kuwo wax soo saar badan, waxay qaataan waqti yar, waxayna aad ugu guulaystaan hayaan kooda shaqo.
Waxqabadka Waxbarashada oo hagaaga. Fikirka togan wuxuu wanaajin karaa waxqabadkaaga waxbarasho. Ardayda sida togan u fakartaa waxay aad ugu dhawdahay inay helaan natiijo wanaagsan oo ay gaadhaan yoolkooda waxbarasho.
Sida Loo Kobciyo Maskax Wanagsan
Haddii aadan hore u aqoonin inaad si togan u fikirto, waxaad dareemi doontaa inay kugu adagty marka hore. Si kastaba ha ahaatee, haddii aad inuun isku daydo, waxaad ogaan inay sahlantay. Waa kuwan qaar ka mid ah talooyinka aad ku bilaabi karto:
Ka fiirso fikirkaaga. U fiirso wada hadalkaaga gudaha iyo habka aad ula hadasho naftaada. Haddii aad ku qabato naftaada iyadoo ka fikiraysa fikrado xun xun, jooji oo dib ugu celi fikiradii wanaagsanaa.
Baro mahadnaqa. Bilowga maalintaada, samayso wakhati aad kaga fikirto waxyaabaha aad dheertahay dadka kale, ilaahayna ugu mahadnaq. Tani waxay kaa caawin doontaa dejinta yoolka/ hadafka maalintaa waxayna ku xasuusin doontaa wanaagga nolosha aad haysato.
Dejiso Yoolal Macquul Ah. Sida ay muhiim u tahay in yool la yeesho,ayay lagamamaarmaan u tahay in la hubiyo in hadafkaagu ma yahay mid macquul ah. Haddii yoolalkaagu aad u sarreeyaan, waxaa laga yaabaa inaad gaadhi waydo kadibna aad niyad jabto. Ku bilow wax yar oo ku dhis guulahaaga.
Aqbal Naftaada. Waxa ugu muhiimsan ee aad sameyn kartaa waa inaad barato aqbalaada naftaada, Dhammaanteen ceebaynu leenahay iyo Meelo aynu u Jilicsanahay. Dhammaanteena khaladaad ayaan sameynaa. Hadaba ku Amaan Naftaada waxay ku fiicantahy intaad ku liidilahayd waxay ku xuntahay.
Dhanka Wanaagsan ka eeg Isbeddelka. Isbeddelku wuu kugu adkaankaraa, laakiin hadana dhanka kale wuu fiicnaan karaa. Waxaad ka heli khibrado cusub iyo caqabado leh dabeecad togan oo maskax fur kuu noqda.
Dadka Wanaagsan Lasoco. Dadka aad waqti la qaadataa waxay saameyn joogto ah ku yeelan karaan noloshaada. Hadaba iskuday inaad Doorato oo aad wakhti la qaadato dadka Wanaagsan oo kaa taageera safarkaaga nololaleed.
Yeelo Hansare. Marka aad ogtahy hankagu halka uu yahy naftaadu waxay kuu soo diraysaa fariimo heegaysaa wanaagsan oo kaa caawin kara inaad beddesho fikirkaaga.Sida”Waxaad u qalantaa jacayl iyo farxad,” ama “waxaad awood u leedahay inaad gaadho yoolalkayga.”
Isqiimaynta badi. Isqiimayntu waxay kaa caawin kara inaad gaarto yoolalkaaga. Marka aad aragto Hadafyadii Aad hore u dhigatyba inaad gaadhay oo aad ku nooshay noloshaad rabtay. Rumayso inay suurtogal tahay oo aad xaqiijinkarto yoolka hada kuu yalana. Ku celcelinta fikirka togan waxay u horseedi kartaa nolol dheregsan oo farxad leh. Waxay ubaahantay waqti iyo dadaal la galiyo, laakiin waa u qalantaa. Bilow inaad ka dhigto fikirka togan qayb ka mid ah hawl maalmeedkaaga oo arag sida ay ugu bedeli karto noloshaada mid wanaagsan.
Ilaalinta Aragtidaada Wanaagsan Xiliyada Adag
” Beddel Fikirkaga si aad Ubedesho Aduunkaagoo dhan “
Markaad ku jirto waqtiyo adag, way adagtahay inaad ilaaliso dabeecadaada wanaagsan. Mararka qaarkood, waxa laga yaabaa in aad dareento in dunido dhan kaa soo horjeedo. Waxaad xitaa dareemi kartaa in lagu ciqaabayo ama aadan u qalmin farxad.
Hadaba Waxaa muhiim ah in aad xasuusato in fikradaha xunxun ay maskaxdaada isku dayayso inay kaaga ilaaliso xanuunka. Si kastaba ha ahaatee, maaha kuwo xaqiiqo ku salaysan.Balse Xaqiiqdu waxay tahay,Inaad u qalantid faraxada, laakiin dhibaato aad u mari karto.
Waa kuwan qaar ka mid ah talooyinka lagu ilaaliyo wanaagga marka arrimuhu adag yihiin:
Qiro Dareenkaaga. Waa wax iska caadi ah inaad dareento murugo, xanaaq, ama cabsi. Dhamaantoodna waa shucuur bini aadamku wada leeyahay. Ha isku dayin inaad dareenkaaga cabudhiso. Ee u oggolow naftaada dareenkeeda. Qoristu waa habka ugu fiican ee lagu qirankaro dareenkaga islamarkaana lagu nidaaminkaro dareenkaaga.
Hel Waxyaabo Lagugu Mahadnaqayo. Sikastoo wakhtigu u adag yahay, had iyo jeer waxaa jira waxyaabo la isugu mahadnaqo. Waxay noqon karaan wax yaabo fudud oo hareerahaaga yaala.
Xil Iska Saar daryeelka Naftaada. Markaad ku jirto waqtiyo adag, waa muhiim inaad daryeesho naftaada. Sida caafimaadkaaga jirkaaga, maskaxda iyo Cibaadadaadaba. Hubi in aad cunto caafimaad leh cunto, inaad hesho hurdo kugu filan , inaad si joogto ah u samayso jimicsi. Waxa kale oo laga yaabaa inaad u baahantay inaad la xidhiidho dhakhaatiir.
Ku Xidhnow Dadka Kuu Dhaw. Markaad murugaysan tahay, la xidhiidh qoyskaaga iyo asxaabtaada. Maxaa yeelay dadkaas kuu dhaw way ku fahmayaan oo way ku caawin karaane. Mararkaas oo kale in qof danaynaya oo ku dhagaysanaya aad hesho ayaa wax wayn kuu ah.
Caawi kuwa kale. Markaad la dhibaataysantay, way ku caawinaysaa inaad diirada saarto qof kale oo isna dhibaataysan. Waxay noqon kartaa inaad saaxiibka oo isna cabanaya aad dhegaysato ama aad wakhtigaaga ugu tabarucdo arrimaha danta guud. Caawinta dadka kale waxay ku xasuusin doontaa wanaagga aduunka waxayna ku dareensiin doontaa in dad adigaba kaasii darani ay jiraan, sidoo kale.
Samayso Waxaad ku Maararawdo. Markaad ku jirto waqtiyo adag, waxaa waxtar leh inaad hesho wax farxad kuu siiya. Waxay noqon kartaa hiwaayad, isboorti, ama wax kasta oo kale oo aad jeceshahay. Samaynta wax aad jeceshahay ayaa kaa caawin doona inaad xasuusato in noloshu wali wanaagsan tahay.
Si kasta oo aad u socoto, waxaa muhiim ah in la xasuusato in waqtiyada adag aysan waligood sii waari doonin. Waqti iyo dadaal kadib, arrimuhu way fiicnaan doonaan. Kaliya samee waxaad awoodo.
Faaidooyinka Uu Leeyahay Fikirka Togan
Fikirka togan waa qalab aad u awood badan oo kaa caawin kara inaad horumariso noloshaada. Waa muhiim inaad ka fiirsato fikradahaaga oo aad ku hareeraysan tahay dad wanaagsan. Wax yar oo ku celcelin ah ka dib, fikirka togan wuxuu noqon karaa qayb ka mid ah hawl maalmeedkaaga wuxuuna kuu horseedi karaa nolol dhamaystiran.
Waa muhiim in loo dulqaato. Waayo is bedelka aad dhinaca wanaagsan is ku bedelaysaa wuxuu qaadanayaa wakhti noloshaada kamid ah. Sidaa darteed, u samir naftaada oo ha filanin natiijooyin habeen keliya inaad ku hesho . Kaliya sii wad inaad ka shaqeyso hadafyadaada waxaad arki doontaa horumar wayn adigoo gaaray.
